Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in gençlere sigara üzerinden “birikim dersi” vermesiyle ilgili dikkat çeken bir değerlendirme yaptı. Geçtiğimiz günlerde Hazine ve Maliye Bakanı, gençlerle buluştuğu bir toplantıda sigara içmemeyi ve bu parayı beş yıl vadeli mevduatta değerlendirmeyi önererek, elde edilecek gelir hakkında görüşlerini paylaştı.

Sigarının hem bireysel hem de toplumsal zararları konusunda herkes hemfikir. Gençleri sigaradan uzak tutacak politika ve önlemleri de destekliyoruz. Ancak, Bakan’ın örneği birçok kişi tarafından ikna edici bulunmadı. Hatta gençlerin de bu öneriye gülüp geçtiğini, konuya üst düzey mizah anlayışlarıyla yaklaşıp, bunu eğlenceli bir şekilde ele aldıklarını gördük. Biz de Bakan’a, enerjisini vatandaşın sigaradan yapacağı tasarruf yerine, kamudaki israf kalemlerinin azaltılmasına, verimsiz yatırımların engellenmesine, yüksek KÖİ garantilerinin (Kamu Özel İşbirlikleri) ve kamu ihale sistemi nedeniyle yaşanan yolsuzlukların önlenmesine harcaması gerektiğini sorduk.

On Yılda 1 Trilyon 130 Milyar Lira Sigara Vergisi

Sigaradan, tütün mamullerinden alınan iki temel vergi vardır: Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisi (KDV). Bütçe verileri üzerinden tütün mamullerinden tahsil edilen ÖTV rakamlarına ulaşmak mümkündür. Ancak, tütün mamullerine dair KDV rakamları yayınlanmamaktadır. Bu yazıda, sigara vergilerinin toplamına ulaşabilmek için tütün mamullerinden alınan KDV tutarlarını hesapladım.

Tasarruf Edilmesi İstenen Sigaranın %82’si Vergi

Bakan’ın sigaradan tasarruf önerisi dikkate alındığında, sigaranın %82’sinin vergi olduğunu görüyoruz. Örnekle açıklamak gerekirse: 75 liralık bir sigara paketini yılda 365 gün boyunca tüketen bir kişi toplamda 27.375 lira ödemektedir. Bu tutarın 22.450 lirası yalnızca ÖTV ve KDV'dir.

Sigaradan Toplanamayan Vergiyi Telafi Etmek İçin Ne Yapılacak?

Hazine sigaradan toplanamayan vergiyi telafi etmek için başka kaynaklara yönelecektir. Bu konuda ekonomist Mahfi Eğilmez’in değerlendirmelerini hatırlatalım: “Devlet, bu vergiyi sigaradan alamazsa başka bir şekilde alır, yani sigarayı bırakan vatandaş o parayı biriktiremez.”

Kamunun Bütçesinde Tasarruf Yapılsa Daha İyi Olmaz mı?

Sonuç olarak, vatandaşın olmayan bütçesinde tasarruf yapmasını öğütlemek yerine, kamuda israfın önlenmesi, kamu ihale sisteminin şeffaflaştırılması, KÖİ’lerdeki öngörü hatalarının denetlenmesi ve kamu maliyesini kemiren yolsuzluk ve usulsüzlüklerin üzerine gidilmesi gerektiğini düşünüyoruz.

Zira, Merkezi Yönetim Bütçesi tarihi açıklar veriyor ve bütçeden ödenen faiz giderleri rekor seviyelere ulaşmış durumda. 2024 yılının ilk 10 ayında faiz gideri 1 trilyon 48 milyar liraya ulaşmışken, yıl sonunda sadece faiz ödemeleri, son 10 yılda sigara üzerinden tahsil edilen vergilerden daha fazla olacaktır.