Halka arzlar ile ilgili olarak yapılanları biraz da nükteli bir şekilde ” Patagonya’da Halka Arz” isimli yazımda dile getirmiştim. Aynı konulara girerek tekrar düşmemek adına bu sefer etkilerini ve kurgulanan oyundaki yerinden bahsedeceğim.
Halka arzlar geçmiş dönemde çok ciddi ilgi görmezke 2020 yılı ile birlikte bir anda yerli yatırımcının en çok ilgisini çeken yatırım aracı halini almaya başladı.
Halka arz edilen şirketlerin sayısının artması ile birlikte döngüsel bir etki oluşmaya başladı.
Halka arza katılan yatırımcılar halka arzlardan gelir elde ettikçe yani aşağıdaki grafikte de görüldüğü üzere XHARZ içerisinde yer alan şirketler değer kazandıkça yatırımcısına da para kazandırmaya devam etti. Ocak 2020 dönemide 1277 seviyesinde olan XHARZ aradan geçen 3 yıl içerisinde hem katılan şirketlerin sayısının artması, hem de yeni arz olan bu şirketlerin de değerlerinin yükselmesi sebebiyle XHARZ Şubar 2024’e gelindiğinde 11929 seviyesine kadar gelmiş oldu.
Bu yükseliş doğal olarak yerli bireysel yatırımcının hem iştahını kabarttı hem de ilgisini borsaya çekti. Böylece Ocak 2020’de 1,2 milyon olan yatırımcı sayısı, halka arz edilen şirketlerden elde edilen ve garanti gelir (!) olarak addedilen kazanç sebebiyle 2024 Mayısa gelindiğinde 8,3 milyonu geçmiş oldu.
Peki halka arzların sürekli yükselmesinin arkasında ne vardı derseniz bunun cevabı çok açık benim açımdan; ARZIN KISITLANMASI
Hemen hemen bütün halka arzlarda, hissenin speküle edilebilmesi için yetecek kadar pay ilk baştan kısıtlandığı için halka arzlarda Patronlar, oyuncular, aracı kurumlar büyük oranda gelir elde etti.
Peki bu denklem ne zaman bozuldu, şimdi niye süreç bu şekilde işlemiyor derseniz, bunun ile ilgili tüm düşüncelerimi, “Borsa’ya İlişkin Ufak Bir Ders” isimli yazımda gündeme taşımıştım.
Kısaca özetlemem gerekirse faiz artırımları ile birlikte yükselen kredili pay alımı maliyetleri neticesinde, başta halka arzlar olmak üzere bir çok hisse bundan olumsuz etkilendi.
Endeks mühendisi, endeks rakamı üzerindeki etkisini artırmak adına XBANK hisselerinin takasının toplu olmasından faydalanmak istediği gibi, bir de halka arz edilen hisseleri de BİST30 ve BİST50 gibi değer verilen endekslere girmesini sağlayarak mühendislik için elini kuvvetlendirmeye de devam etti
Fakat özellikle finansalı kötü hisselerin arzı neticesinde yaşanan tepkiler ile birlikte, kurgulanmış olan oyunun da bozulmaması adına, bir şirketin uyması gereken Ciro ve Aktif Büyüklüğüne ilişkin şartların ağırlaştırılması sonrası yeni başvuran şirkerlerin halka arz büyüklüklerinin de yüksek olması sebebiyle arzın sıkıtlanması da git gide zor bir hal alamaya başladı.
En kritik iki nokta olan;
- Arzların büyüklüklerinin git gide artması
- Faiz artırımı süreci sonrası kredili hisse taşıma maliyetlerinin kabul edilebilir seviyelerin üzerine çıkmasını sayabiliriz
Böylece şimdilik endeks mühendisinin halka arzlar üzerine kurgulamış olduğu planın bir süre için bile olsa revize edilmesi zorunluluk halini almış oldu.
Zaten XHARZ içerisinde yer alan 96 şirketin son bir aylık performansı da tezimizi destekler niteliktedir.
Şimdi akıllarda tek soru var; endeks mühendisi eski oyununa kaldığı yerden devam edecek mi?
Benim şahsi düşüncem; paranın maliyetinin azaldığı günlere dönmediğimiz ve bu kadar büyük halka arzlar geldiği sürece lokal olarak bir ikisinde düzenli yükseliş görünse de eski performanslarından uzak bir görüntü izleyeceğiz.
Bunu sebebi için ise literatüre borsanın Metin Abisi olan Sayın MEtin YÜKSEL’in kattığı Likidite Kuraklığı dersek kesinlikle yanılmamış oluruz.
Bir sonrali yazıda da XBANK, XHARZ oyunlarının duraklamasına sebebiyet veren LİKİDİTE KURAKLİĞİNDAN bahsedip üçlemeyi sonlandıracağım.
Kaynak: Finanshub